Donma Nedir, Donma Tedavisi
Birçok değişik nedenle soğuk yaralanması olabilir. Soğuk rüzgarlı muhitte kalma veya soğuk nemli yere batıp bir süre kalma (siper bacağı), kuru ve çok soğuk bölgede bir süre kalma sonucu vücudun bazı kısımlarının donması (soğuk ısırığı), kuru soğukta uzun süre kalma (total vücut hipotermisi) veya yüksek basınç altında tutulan gazların birden boşalarak yakınındaki organı dondurması (hızlı donma) gibi farklı donma türleri mevcuttur.
Donma ile meydana çıkan patolojik olaylar yanık ile gelişen olaylara benzer. Soğuğun derecesi, maruz kalma süresi ve rutubetin varlığına göre donmanın derinliği 3 derece ile ve genişliği 9’lar kaidesine göre ifade edilir. Yanıklardan farklı olarak, donmanın derinlik ve genişliğini başlangıçta saptamak çok güçtür. Genellikle, ilk görüldüğünden daha az doku kaybı olduğu izlenir. Bu durum, donma tedavisinde olabildiğince muhafazakar kalma ilkesini zorunlu kılar.
Doku kaybının sınırlarını görebilmek için organın ısıtılması gerekir. Donmuş bölge normal ısıya dönünce organın kızardığı, hiperemi başladığı izlenir ve hızla ödem gelişmeye başlar. Ödem varlığı 24-48 saat kadar sürer ve daha sonra gerileme izlenir. Kesin nekroz sınırları bu olayları takib eden günler veya haftalar içinde meydana çıkar.
“Soğuk ısırığı”nın tedavisinde, donmuş olan organın hızla ısıtılması çok önem taşır. Donmuş organ veya vücut, 40-45°C’de suya batırılmah ve suyun ısısı sabit tutulmalıdır. Bu takdirde donmuş organın 20-30 dakikada normal vücut ısısına döndüğü izlenir. Isıtmayı takiben gelişecek ödemi azaltmak için, afetzede organ yukarıya kaldırılır, elastik bandaj ile hafif baskı uygulanır ve civardan bulaşacak bakteri ve travmaları önlemek amacıyla yumuşak bir pansuman ile kapatılır. Donmuş bölgelere, yanık için kullanılan yüzeyel antibakteriyel ilaçlar uygulanır.
Donmaların tedavisinde, cerrahi girişim zamanının tayininde olanaklar elverdiğince beklemek uygun olur. Enfeksiyon gelişmediği takdirde cerrahi girişim ertelenir. Büller oluşunca patlatılabilir ve ancak tam demarkasyon gelişince nçkrotik kısımlar çıkarılır.
“Total vücut hipotermisi” durumunda vücut ısısı düşmüştür; şiddetli vazokonstriksiyon, siya-noz, koma, solunum depresyonu, hipotansiyon ve oligüri izlenir. Hasta 40-45°C suda hemen ısıtılmalıdır. Isıtılmayı takiben gelişecek ödemleri karşılayacak hızda sıvı transfüzyonları gerekir.
Donma esnasına fibrinojen fibrin haline dönüşür. Hasta ısıtıldığında, fibrinojen eksilmesine bağlı beklenmedik kanamalar gelişebilir. Hastaya fibrinojen tayini ve gerektiğinde fibrinojen transfüzyonu yapılması gerekir. Uçucu gazlarla oluşan “Hızlı Donma”nın tedavisi soğuk ısırığmdaki gibidir.
