Enfeksiyon Bulasma Enfeksiyonlarin Bulasmasi

Enfeksiyonların Bulaşma Yolları, Enfeksiyon Bulaşma

İnsanlar mikrobiyel floralarının dışında yaşadıkları çevreden (toprak, hava, su, besin, dış parazit, evcil- yabani hayvan vs) çeşitli mikroorganizmaları geçici (besinlerle vs) veya bir süre taşıyıcı yada sürekli kalıcı olarak alabilirler (ağız, solunum, temas, vs). Taşıyıcı ve kalıcı olarak aldıkları mikroorganizmalar genellikle kişide enfeksiyon etkeni olarak bulu­nur. Bazı durumlarda da insan ve hayvanlar kendilerinde hastalık yapmayan mikroorga­nizmaları bir diğerine bulaştırarak enfeksiyonlara sebep olurlar. Kimi mikroorganizma­lar ise insan-hayvan ayırt etmeden aynı tip enfeksiyonlara yol açarlar.

Hekimin dikkatsizliği sonucunda (bulaşık alet-ekipman, ilaç veya biyolojik madde enjeksiyonu vs) gelişen bulaşma şekline iatrojen bulaşma denilir.

Ağız Yoluyla Enfeksiyon Bulaşması

Besinler ve eller en önemli bulaşma kaynağını oluşturur. İçilen su, kaynağından kulla­nım musluğuna- bardağa gelinceye kadar temiz (bakteri bulundurmaması) gerekir. Ye­terince pişirilmeyen veya pişirildikten-işlendikten sonra iyi muhafaza edilmeyen be­sinler, kontamine tabaklar, kaşık, çatal ve bıçaklar vs ile nihayet insanın eli çeşitli mik­roorganizmaları bulundurabilir. Çok çeşitli mikroorganizma kombinasyonlarını ağız­larında bulundurabilen erişkin veya yaşlı insanların, henüz kendi bakteri florası oluş­mamış bebekleri sevgi alameti olarak öpmeleri, ülkemizde, ağızdan yanaklara ve ağıza bulaşmanın yaygın yollarındandır. Dişhekimlerinin steril olmayan/dezenfekte edilme­miş alet ve ekipmanları ağız yoluyla bulaşmada etkilidir. Besinlerle bulaşmada toksi-enfeksiyonlar ve toksikasyonlar önemli yer tutar. Besinlerde aşırı mikrop üremesi so­nucunda ortama salınan ekzotoksinler zehirlenme oluştururken, bakteriler enfeksiyo­na sebep olur. (Örnek. Kolera, tifo, paratifo, kolibalilloz, dizanteri, botulismus, tüber­küloz, bruselloz, şigelloz, leptospiroz, leptospiroz, yersinioz, kist hidatik, tenyalar, askaridler, aft humması, viral hepatit, AİDS, vs)

Solunum Yoluyla

Mikroorganizmaların (bakteriler, mantarlar ve özellikle viruslar) önemli bir kısmı çe­şitli şekillerde (öksürük, hapşırık, yerden kalkan toz, vs) havadaki zerrecikleri veya su damlacıkları üzerinden solunum havasıyla alınır. (Örnek. Influenza virusları, Strepto­koklar, Pasteurellelar, Haemophilus influenza, Mycobacterium tuberculosis, Corynebacte-rium diphteriae, B. pertussis)

Ürogenital Yolla

Üriner sistem enfeksiyonları, sistemik enfeksiyöz ajanlarla olabildiği gibi daha sıklık­la assendens (doğrudan dışarıdan üretra yoluyla) bulaşır. Bulaşmada barsak orijinli mikroorganizmalar çoğunluğu oluşturur.
Genital sistem yoluyla bulaşma, anadan yavruya olabildiği gibi zührevi (AİDS, Sifilis, vs.) hastalıkların en yaygın bulaşma şeklidir. Yavrunun intrauterin dönemde enfekte olmasına konjenital bulaşma denir.

İnsandan insana temasla

Enfekte insanlar, bazı mikropları hastalıkları sırasında yakın çevrelerindekilere bulaş-tırabildikleri gibi bazı enfeksiyonlarda bulaşma klinik belirtiler ortaya çıkmadan (Örn. Viral hepatit, AİDS) yada iyileştikten sonra (viral hepatit, difteri, tifo, paratifo) bile bulaştırabilir. Her şeye elini sokan insan elinin bulaşmadaki rolünü tartışmak bile ge­reksizdir. Gıda sektöründe çalışanlara aylık portör muayenesi (belirli bakteriyel ve pa-raziter etkenleri taşıyıp taşımadıklarını incelemek için yapılan muayene) yapılır.

Hayvanlardan insanlara bulaşma

Hayvanlardaki bazı enfeksiyöz ajanlar ve parazitler doğrudan veya dolaylı (et, süt, yu­murta ve bunların ürünleri ile) bulaşabilir. Bu tip bulaşan hastalıklara zoonozlar de­nilir. Örneğin. Kuduz, tüberküloz, şarbon, tifo, paratifo, bruselloz, Q humması, klamidyoz, toksoplazmoz, leptospiroz, tularemi, avian influenza, şeritler, askaridler, bit, pire vs.

Enfekte-kirli cansız maddelerle bulaşma

İnsan, hayvan veya toprakta bulunabilen bazı patojenler, fomit de denilen cansız mad­delerle temasla insanlara bulaşabilir. (Tetanoz, tüberküloz, gazlı gangren, şarbon vs)

Vektörlerle bulaşma

Vektör bulaştırmada aracı demektir. Burada özellikle kene, bit, pire, sivrisinek vb canlı arakonakçılar anlatılmaktadır. Bu tip arakonakçılar mikroorganizmları sadece meka­nik olarak taşıyabildikleri gibi bir kısmı doğrudan bu mikroorganizmaların saklanma­sında, çoğaltılmasında ve bulaştırılmasında görevlidirler. Örnek. Dişi sivrisinekler sıt­ma etkeni Plasmodiumları bu şekilde taşır ve bulaştırırlar. Riketsiyaları (çeşitli hum­maların etkenleri) keneler taşırlar.