Diz

Diz eklemi ile ilgili şikayetler hastanın ortopedi uzmanına en sık başvurma sebeplerindendir.Diz eklemi, vücudun en geniş yüzeyli eklemidir. Uyluk (femur) ve kaval (tibia) kemikleri ile diz kapağı kemiği (patella) nin oluşturduğu eklemdir. Diz eklemi içinde iç ve dış tarafta iki adet menisküs denen yapı vardır. Menisküsler özel bir kıkırdaktan oluşan hareketli conta vazifesi gören yapılardır. Diz içinde dizin öne kaymasını engelleyen ön çapraz bağ ve arkaya kaymasını engelleyen arka çapraz bağ bulunur. Bu yapıların oluşturduğu sistem dizdeki mükemmel hareketi sağlar.

Dizde en sık rastlanan şikayetlerin başlıcası menisküsler ile ilgili problemlerdir. Dizdeki ani burkulmalar, dönmeler esnasında dizdeki menisküslerde yırtıklar oluşabilir. Menisküs yırtığı hastada; dizde ağrı, takılma, merdiven inerken ağrı, çömelip kalkmada ağrı, bazen eklemde kilitlenme gibi şikayetler yapar.

Menisküs yırtığı teşhisi ortopedist hekimin muayenesi ve sonrasında çekilen MR filmi ile konur.

Menisküs yırtıklarının tedavisinde günümüzde modern bir tedavi yöntemi olan artroskopi uygulanmaktadır. Artroskopi esnasında hastaya önce anestezi (genel, spinal veya lokal) uygulanır. Diz eklemine yaklaşık 0,5 cm çaplı optik sistemle bağlantılı bir borucukla girilir. Diz içinin görüntüsü ekrana yansır. Bu şekilde diz içindeki menisküs, bağ ve diğer yapıların muayenesi yapılır. Daha sonra yine 0,5 cm çapında ikinci bir delik açılıp bu delikten salınan özel aletler vasıtasıyla yırtık menisküs bölümünü ekranda görerek müdahale edilir. Menisküs yırtıklarının çoğunda yırtık bölümü çıkarmak tedavi için yeterlidir. Menisküsün iyileşme potansiyeli olan dış bölüm yırtıklarında ise yine artroskopik olarak menisküs dikilir ve iyileşme beklenir.

Özellikle sporcularda görülen diz içinde yaralanmalardan biri de ön çapraz bağ yırtıklarıdır. Dizde şiddetli bir dönme, arkasından şişlik ile başlayan şikayet daha sonra dizde emniyetsizlik, yürürken veya koşarken dizin boşalması gibi belirtiler verir. Ön çapraz bağ ile ilgili değerlendirmede hastanın muayene edilerek, dizin gevşekliğinin değerlendirilmesi en büyük öneme sahiptir. MR tetkiki ile ön çapraz bağ yırtığı kesin olarak belirlenir.

Ön çapraz bağ yırtığının tedavisinde, hasta sporcu ise veya günlük işlerinde dizinde boşalmalar oluyorsa çapraz bağ tamiri ameliyatı yapılır. Ön çapraz bağ ameliyatlarında dizin önünden (pateller tendon) veya yan tarafından (hamstring tendonlar) alınan tendonlar, yırtılmış olan ön çapraz yerine artroskopik olarak özel vida sistemleri ile konur. Ön çapraz bağ rekonstrüksiyonu denen bu ameliyatlar yurdumuzda belli merkezlerde başarı ile uygulanmaktadır.

Diz eklemindeki problemlerin sık karşımıza çıkanlarından biri de patella denilen diz kemiği kıkırdağı ile ilgili problemlerdir. Dizin ön tarafında ağrı, merdiven çıkarken ağrı, uzun oturmalardan sonra bacağı düzeltme isteği gibi şikayetlere yol açar.

Diz kapağı kemiği özellikle çömelip kalkma hareketleri esnasında büyük bir yük altında kalır. Kilosu fazla kimselerde bu yük daha büyüktür ve eğer kapak kemiğinin kıkırdağında da yapısal bir hassasiyet varsa kıkırdak aşınmaya başlar. Bu aşınma kendini ağrı ile belli eder. Problemin giderilmesinde özel egzersizlerin çok önemli rolü vardır. Bunun için üretilmiş özel dizlikler tedavide faydalı olmaktadır. İleri vakalarda belirgin yapısal bozukluk varsa diz kapağı kemiğindeki baskıyı azaltmak için özel bir takım ameliyatlar uygulanabilir.

Diz Eklemi Kireçlenmesi (gonartroz): Diz eklemini oluşturan kıkırdakların bozulması ve eklemin deforme olması ile ortaya çıkar. Özellikle fazla kilolu kimselerde orta yaş ve daha sonrasında görülür. Diz eklemi ağrılıdır. Şiş ve şekli bozulmuştur. Hastanın yürümesi, merdiven inip çıkması ağrılıdır. Zamanla geceleri yatarken bile ağrılar oluşur. Dizin durumu muayene ve röntgen ile değerlendirildikten sonra, diz kireçlenmesinin tedavisinde öncelikle özel diz egzersizleri, kilo verme, ilaç tedavisi uygulanır. Eklem içine yapılan kıkırdak güçlendirici ilaçlar, özel dizlikler tedavide kullanılmaktadır. Belli dönemlerde fizik tedavi uygulanabilir. Menisküs yırtığı ile birlikte olan uygun vakalarda artroskopik girişim kısmen faydalı olabilmektedir.

İleri derecedeki diz kireçlenmelerinde total diz protezi ameliyatı uygulanmaktadır. Bu ameliyatla bozulmuş olan eklem yüzeyleri çıkarılıp yerine metal ve plastik maddelerle yapılmış özel protez konur. Hastanın ağrısız yürümesi amaçlanmaktadır.