Örneğin diş ya da çene kemiği ağrıları kafatası sinirleri tarafından taşınır. Ense veya ense kökündeki ağrılar ile ilgili iletileri beyin sinirleri taşır. Baş ağrısı, kafatasının dışında, kaslarda iltihap ya da gerilimden, kafa derisi atardamarlarından veya sinüslerde, kulaklarda ya da diş etlerindeki iltihaplanmalardan kaynaklanır. Kafatasının içinde ise atardamarların açılıp kapanması, beyin zarının iltihaplanması, tümör ya da beyin kanamasından kaynaklanan basınca bağlı olarak ağrı oluşur. Kafa derisindeki atardamarların iltihaplanması ve bunun sonucu olarak ağrıya hassas yanıtların girilmesi migren ve “cluster” ağrıları ile bağlantılıdır.
Yapılan araştırmalar, migrenin, sinir hücreleri tarafından üretilen, “Serotonin” adıyla bilinen bir kimyasal maddenin, beyinin kan damarlarındaki yarattığı değişikliklere bağlanabileceğini göstermektedir. Cluster baş ağrıları ise baştaki sinir ve atardamarların birbirlerini etkilemeleri ve beyindeki bir kimyasal nakledicinin salgılanmasıyla ilgili olabilir. Gerilimle ilgili baş ağrıları, kasların spastik kasılmaları ile kafa derisindeki atardamarların genişlemesinin birleşiminden oluşur.
* Tıp doktorlarına göre baş ağrıları iki ana kategoride toplanır:
Kas kasılması ile ilgili baş ağrıları ve kan damarları ile ilgili (vasküler) baş ağrıları. Doktorunuzun teşhisi, tıbbi özgeçmişinizi bilmesine ve yapacağı muayeneye bağlıdır. Eğer baş ağrıları yeni başlamışsa, birdenbire kriz halinde tutuyorsa, fiziksel yorulma sonucu ortaya çıkıyorsa, yalnız sabahları ve kusma ile birlikte görülüyorsa ya da ateş, kilo kaybı veya nörolojik anormallikler de beraberinde geliyorsa, ayrıntılı testlere başvurma gerekebilir. Bu testler arasında başın CT (bilgisayarlı tomografi) yapılması gerekir. Sinüsler, yüz kemikleri ve boyun dokusu ile kemikler bu tarama sırasında görülür. Baş ağrıları, boyun ya da baş ile ilgili bir kaza neticesi ortaya çıkmışsa, omurganın üst bölümünün röntgeni çekilmelidir. Doktorunuz ayrıca MRlF (manyetik rezonans) bel omurlarından su alınması gibi testler isteyebilir. Ayrıca diğer uzman doktorlara danışıp, teşhiste (tanıda) yardım isteyebilir. Baş ağrıları, hafif, zonklayıcı ya da çok keskin olabilir. Ağrının şeklini tarif edebilirseniz, doktorunuza koyacağı tanıda yardımcı olursunuz.
Zonklayan ağrı genelde vasküler baş ağrısıdır. Kusma veya geçici görme bozuklukları ile birlikte geliyorsa, migren olma olasılığı vardır. Keskin bir şey saplanmış gibi gelen baş ağrıları nevraljiden kaynaklanabilir. Zonklama olmadan süregelen baş ağrısı ise çoğunlukla gerilimle ilgilidir. 6 ay veya daha fazla süren ve geçmeyen baş ağrıları kronik baş ağrılarıdır. Yaklaşık 42 milyon Amerikalı, migren ve gerilimden kaynaklananlar en yaygın olmak üzere, baş ağrılarından şikâyetçidir. Başka bir yaygın baş ağrısı tipi de sinüslerin iltihaplanmasından kaynaklanır. Genelde ağrı, alında, yanaklarda, gözlerde veya kafatasının üstünde hissedilir. Bu tür baş ağrıları, sinüs duvarlarının hava ile dolmasıyla bağlantılıdır. İltihaplanma veya allerjik nedenlerle burun tıkanınca sinüslere hava girmesiyle oluşur.
Özellikle nezleli uçak yolcuları, uçak inişe geçtiğinde kulaklarında ve sinüslerinde bir ağrı duyarlar. Bu da aynı nedene bağlıdır. Kadınlarda adet öncesi baş ağrıları migren veya gerilim tipi ağrılardan olup, genelde vajinal kanamanın başlamasıyla birlikte sona erer. Yüksek tansiyonun neden olduğu baş ağrıları genelde sabahları ortaya çıkar, çok yaygın değildir ve ancak ciddi boyutlarda yüksek tansiyona bağlıdır. Vasküler baş ağrıları da sabahları ortaya çıkar. Burun boşluğunda oluşan bir iltihaptan kaynaklanan baş ağrıları, özellikle öne eğildiğinizde çok sancı yapabilir. Göz yorulmasından kaynaklanan baş ağrıları İse uzun süre okuduktan ya da karanlıkta otomobil kullandıktan son”a ortaya çıkar. Fazla yorgunluğa bağlı baş ağrıları ise durmak dinmeksizin haftalarca veya aylarca sürebilir. Baş ağrıları, ayrıca başka hastalıkların da belirtisi olabilir. Örneğin, akut, ciddi ve başta karıncalanma hissi ve bulantı ile görme veya konuşma bozukluğu yaratan bir başağrı-sı, beyin kanamasının belirtisi olabilir.
Israrlı ve yeni ortaya çıkmış bir baş ağrısı, beyinde ur, kanama, menenjit, ansefalit, çocuk felci, beyin apsesi ve başın herhangi bir yerinde bir kanamanın habercisi olabilir. Arada bir saplanan baş ağrıları sizi ürkütmesin ama “artık bu dayanılamaz hale geldi” dediğiniz zaman mutlaka bir hekime başvurmalısınız. Yorgunluk, stres veya fazla miktarda alkol ya da tütün tüketimine bağlı baş ağrıları için doktorunuz sizi rahatsız eden unsuru ortadan kaldırmanızı ve aspirin gibi bir ağrı kesici almanızı önerebilir. Kronik baş ağrıları daha ciddi sorunlar yaratabilir: Uyuşturucu ihtiva etmeyen ağrı kesiciler, ağrıyı dindirmekle birlikte, tekrar ortaya çıkmasını önleyemezler.
* Depresyona karşı ilaçlar önerilebilir (Antidepresanlar).
Bu tür ilaçlar beynin bazı kimyasal salgılarını düzene sokarak, aynı zamanda da ağrıyı algılama biçiminizi değiştirmek suretiyle yardımcı olabilirler. Uyuşturucu ihtiva eden ağrı kesiciler, örneğin kodein, aspirin ile birlikte kullanıldığında, rahatlamanızı sağlar, ancak bu tür ilaçları kullanırken çok dikkatli olmak gerekir. Çünkü bunların bağımlılık yarattıkları bilinmektedir. Ne kadar yüksek dozda kullanılırsa, bulantı, kabızlık ve uyku hali gibi yan tesirlerin ortaya çıkma olasılığı o kadar fazladır. “Ergo” preparatları ile metisergidler ciddi vasküler baş ağrılarında oldukça etkilidir. Bu iki tip ilaç, bebek bekleyen veya süt veren anneler ile yüksek tansiyonlu hastalar ve dolaşım bozuklukları olan kişiler için sakıncalıdır. Kronik ağrıları gidermek için, doktorunuzun iki amacı olacaktın İlk olarak, kullandığınız ilaç dozunu azaltacak ve gerekli ilaçları almanızı sağlayacaktır. Daha sonra da ağrının mahiyetini kendinizin de çok iyi tanımlayabilmenize yardımcı olacaktır. Bazı gevşeme yöntemlerini uygulayarak ve yaşam tarzınızda köklü değişiklikler yaparak, bazı tür baş ağrıları ile başa çıkmak mümkün olabilir.
