Zehirli Mantarlar, Mantar Zehirlenmesi Belirtileri, Mantar Hastalığı
Zehirli mantarların incelenmesine, zehirli mantarları yiyen bir kimsenin, ilk zehirlenme belirtisi (ilk hastalanma) gösterdiği zaman ile hastalanma süresi arasında geçen zamanı göz önüne alarak incelemek uygun olacaktır.
Mantar zehirlenmelerinde, ilk yardım, yemekle zehir lenme belirtisinin görülmesine kadar geçen süreye göre değişir. Bunlara bağlı olarak tedavide değişecektir.
Buna göre incelemelere geçelim.
Mantar yemeğini yedikten sonra, 15 dakika ile 2 saat arasında zehirlenme belirtisi gösteren mantarlar. Ve bunlara uygulanacak ilk yardım:
(Burada verilen zaman aralıkları kesin değildir. Kısa zamanda tesir etmesi, yenilen mantarın miktarına ve insan bünyesinin bunlara gösterdiği mukavemete göre değişir. Yenilen mantar yemeğinin içine karışan birkaç zehirli1 man tarın çoğunluğunu bir kişi yemiştir, o zehirlenme belirtisi gösterirde diğerleri göstermez, mantarların közde pişirilme sinde bu gibi olaylar daha çok görülür.
Mantar Zehirlenmesi Belirtileri, Mantar Hastalıkları
Bu grup mantarlarda ilk zehirlenme belirtileri; Sıkın tı, mide bulantısı, terleme, hastada kusma isteği, hafif ka rın ağrısı ve titremelerle kendini gösterir. Bu hallerin has tada görülmesinden sonra, mide ve barsaklarda sancılar başlar. Bu arada hastada baş dönmesi olaylarıda gözlene bilir. Nihayet hastada ishal başlar.
1) Mantar yemeğinden kısa bir süre sonra, ilk ze hirlenme belirtileri görüldüğünde yapılacak ilk yardım:
a) Hasta derhal istifra ettirilmelidir. Bunuda boğazın parmakla veya tüy gibi cisimlerle uyarılarak istifra ettirmek uygun olur. Hastanın yanında bulunanların, korku ve telaş içinde olmaları hastayı zor durumda bırakır. Bu nedenle hastanın yanında bulunanlar korku ve heyecanlarını hasta dan gizlemelidir.
b) Hasta istifra etmiş olsada, 2-3 bardak mümkünse ılık tuzlu su, (Bir bardak suya bir yemek kaşığı yemek tu zu koyarak eritilir.) Ilık suyumuz yoksa aynı ölçüde soğuk tuzlu su içirilerek, tekrar istifra ettirilir. Bunun mümkünse iki defa tekrarlamak yararlı olur. Aynı gaye için varsa tuz lu ayran daha yararlıdır. Ayran içirildikten sonra istifra et tirilmelidir. Bulunduğumuz yerde, ılık su veya ayran yoksa o zaman hastaya bol su içirilerek istifra ettirmek en uygun olanıdır.
c) İstifralarla yenilen mantarların tamamı çıkmışsa, hastaya bundan sonra taze demli çay veya kahve verilme si uygun olur. Şayet bunlar yoksa, hastaya, yağsız yoğurt veya ayran, su içirilerek zehirlenmeden kurtulunur. Hemen ardından yağlı yiyecek verilmemesi iyi olur.
d) Hastanın yediği mantarların çıkmadığına inanırsak veya bir şüpheye düşersek hastaya müshil verilmesi uygun olur, bu arada hekime gidilmesi gerekir.
e) Hekime gidildiğinde, önceden yapılan işlemlerin he kime anlatılması ve zehirlenmenin nasıl olduğu teferruatıy la izah edilmelidir.
2) Zehirlenme, istifralar ve ishallerden sonra anla şılmışsa:
Bu durumda ağrı ve sancılar çok şiddetlenir, kan basıncı düşer. Hastanın korku ve heyacanları artar. Hastanın yanında bulunanlar yine kendilerine hakim olarak telaş ve korkularını hastaya hissettirmemelidir.
a) Hasta veya yakınları hastaya içebileceği kadar su içirmelidir. Hasta, en yakın hastaneye götürülmeli. Hasta ve yakınları hekime olayın geçmiş safhalarını geniş olarak anlatmalıdır. Kusma ve ishallerin ne zaman başladığı ne kadar devam ettiğinin bilinmesi tedavide önemlidir.
b) Hekim lüzumu halinde hastaya bağlayıcı dozlarda müshil verebilir. Mide ve barsakların zehirli mantardan te mizlendiğine kanaat getirmelidir.
c) Hastanın korku ve heyacanlarını gidermek için kul lanılan ilâçların seçiminde karaciğere yan tesiri olmayan ilâçlar seçilmelidir.
d) Kusma ve ishallerden dolayı bozulan vücudun su ve elektrolit dengesi korunmalıdır.
e) Karaciğer rahatsızlıkları, bu grup zehirlenmelerde tedavide geç kalındığında görülür. Şayet karaciğer rahat sızlığı ve vücudun elektrolit dengesi tedavi edilmez ise bazı vak’alar ölümle sonuçlanabilir.
f) Bu grupta bulunan Amanita muscaria ve Amanita pantherina zehirli mantarları tehlikelidir. Bu iki mantardan zehirlenen şahıslar diğer mantar zehirlenmelerinden kolay-ce ayrılır. I. Grupta hakim zehir maddesi MUSKARİN’dir. Fakat bu iki mantarda muskarin’in yanında mantar ATRO-PİN’i de bulunur. (Mantar atropini; Farmakolojik ve Toksikolojik özellikleri yönünden Atropa belladonna elde edilen ATROPİN’e benzer( Mantar zehirlenmelerinin ileri safhasın da kullanılan Atropin bu iki mantardan olan zehirlenmeler de çok dikkatli ve kontrollü olarak kullanılmalıdır. Çünkü bu iki mantarın içinde atropin olduğundan atropin zehirlen mesine yol açabilir.
Amanita muscaria ve Amanita pantherina zehirlenme lerinde, hastanın göz pupillarında (Göz bebeğinde) aşırı ge nişleme hemen farketilir. Ayrıca bu iki mantarda Bufotenin, bulunur, bununda tesiriyle sayıklama ve hallusination olay ları gözlenebilir.
Bu iki mantardan olan zehirlenmeyi halk dilinde tanım layacak olursak, zehirlenen kişi şuurunu kaybetmiş deliler gibi konuşur ve hareket eder.
