Bekarlık, ilaç kullanımını artırıyor

Evlenmemiş yaşlıların, dul ve evli olanlara göre daha fazla ilaç tükettiği, huzurevi sakinleri tarafından en sık kardiyovasküler sistem ilaçlarının alındığı bildirildi.

Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Anabilim Dalı Öğretim Üyesi, Geriatrik Bilimler Araştırma Merkezi Müdürü (GEBAM) ve Geriatri Derneği Başkanı Prof. Dr. Yeşim Gökçe Kutsal, yaptığı açıklamada, yaşlılarda çoklu ilaç kullanımıyla ilgili üç farklı araştırmanın dikkat çekici sonuçları olduğunu bildirdi. Kutsal, ileri yaşlardaki hastaların farklı doktorlara giderek çok sayıda reçete alması, reçetelere çok sayıda ilaç yazılması, doktorların fazla sayıda ilaç yazmaya eğilimli olmaları, hastaların fazla ilaç beklentileri, yaşlılarda tanıdan ziyade semptoma yönelik olarak ilaç kullanılması, doktorların eski ilacı kesip yeni ilaca başlama eğilimi, hastanın veya doktorun tercihi olarak kullanılan ilaçların otomatik olarak tekrar yazılması, çok sayıda reçetesiz ilaç satılması ve yaşlı hastaların aile bireylerinden veya çevreden ilaç alarak kullanma eğiliminin gün içinde fazla sayıda ilacın kullanımına yol açtığını kaydetti.
Yaşlılarda çoklu ilaç kullanımının tedaviyi karmaşık hale getirdiğini, maliyeti artırdığını ve sağlık-sosyal güvenlik sistemleri açısından sorun oluşturduğunu ifade eden Kutsal, “İleri yaş grubunda ilaç etkileşimlerinin ve yan etkilerinin görülme oranı da çoklu ilaç kullanımıyla katlanarak artıyor” dedi.

Kutsal, bu konuda ülke gerçeklerini saptamak amacıyla yapılan çok merkezli 3 araştırmanın sonuçlarının yaşlılarda çoklu ilaç kullanımını ortaya koyduğunu bildirdi.

Huzurevlerindeki yaşlılar

Türk Tabipleri Birliği (TTB) ve Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı tarafından Türkiye’de 23 ildeki huzurevlerinde bin 944 yaşlı ile görüşülerek yapılan araştırmada, huzurevi sakinleri tarafından en sık kullanılan ilaçların kardiyovasküler sistem ilaçları ve aneljezikler olduğunun görüldüğünü belirten Kutsal, çoklu ilaç kullanımıyla ilaç yan etkileri arasında bir bağlantı saptandığını kaydetti.

Araştırma sonucunda cinsiyete göre tüketilen ilaç sayısıyla ilgili elde edilen bulgular şöyle:

İlaç Sayısı Kadın (Yüzde) Erkek (Yüzde)
1 13.9 16.6
2 14.6 12.6
3 11.5 9.4
4 7.4 5.9
5 6.7 3.7
6 1.6 2.3
7 1.2 0.8
8 1.5 0.6
9 0.7 0.3
10 0.3 0.1
12 0.1 0.2

Evlenmemiş yaşlılar daha çok ilaç tüketiyor

Çoklu ilaç kullanımdaha çok ilaç tüketiyorının araştırıldığı ikinci araştırmanın ise, Türkiye’nin 12 farklı şehrindeki üniversitelerin tıp fakültesi hastane polikliniklerine değişik yakınmalarla baş vuran 65 yaş ve üzerindeki bin 433 yaşlıyla doktorlar tarafından yüz-yüze görüşmelerle yapıldığı bildirildi.

Bunların yüzde 84.7’sinin “Sürekli kullandığı bir ilacının bulunduğunu”, yüzde 15.3’ünün ise “Kullandığı herhangi bir ilaç olmadığını” belirttikleri bildirildi.

Çalışmaya katılanların yüzde 23.2’sinin “Sadece 1 ilaç”, yüzde 17’sinin “2 ilaç, yüzde 19.2’si “3 ilaç”, yüzde 38.2’sinin ise “4 veya daha fazla ilaç kullandığını” ifade ettiği belirtildi.

Araştırmaya göre 65 yaş ve üzerindeki yaşlılarda medeni durum ilaç kullanımını etkiliyor.

Bu yaş grubundakilerden evlenmemiş olanların yüzde 5’i ilaç kullanmazken, yüzde 10’u bir ilaç, yüzde 60’ı 2-4 ilaç, yüzde 25’i 5 ve daha fazla ilaç kullanıyor.

Aynı yaş grubundakilerden evli olanların yüzde 21.1’i ilaç kullanmazken, yüzde 18.8’i bir ilaç, yüzde 44.6’sı 2-4 ilaç, yüzde 15.5’i 5 ve daha fazla ilaç alıyor.

Dul olanlardan ise yüzde 14.8’i ilaç almazken, yüzde 17.2’si bir ilaç, yüzde 48’i 2-4 ilaç, yüzde 19.9’u 5 ve daha fazla ilaç kullanıyor.

Kadınlarda sürekli ilaç kullanımı daha fazla

Hacettepe Üniversitesi GEBAM tarafından yapılan üçüncü araştırma kapsamında ise, Ankara’da 65 yaş ve üzerindeki bin 300 kişi ile yapılan yüz yüze görüşmeler sonucunda, yaşlıların yarısından fazlasının sürekli ilaç kullandığının, çoklu ilaç kullanımının kadınlarda daha fazla olduğunun dikkati çektiği bildirildi.

Ancak bir doktor önerisi veya reçetesi doğrultusunda ilaç kullanımının kadınlarda daha yaygın olduğunun saptandığı kaydedildi.

Ayrıca 4 ve daha fazla ilacın bir arada kullanımının en fazla 71-80 yaş grubunda olduğu, yaş ilerledikçe çoklu ilaç kullanımının azaldığının tespit edildiği belirtildi.

Buna göre, çoklu ilaç kullanımının yaşla ilişkisinin bulunması amacıyla “Birden fazla ilaç kullanıyor musunuz?” sorusuna verilen yanıtlar yüzde olarak şöyle:

YAŞ GRUPLARI Hayır 2 ilaç 3 ilaç 4 ve fazla Diğer
65-70 54.9 18.5 11.8 12.1 2.6
71-80 45.6 18.1 14.3 16.9 5.1
81-85 57.3 11.5 15.6 11.5 4.2
86 ve üstü 63 13 16.7 7.4