Adrenal Kortikal Fonksiyon Testleri

Adrenal Kortikal Fonksiyon Testleri

Plazma Kortizol Düzeyi Testi

Plazma kortizol düzeyi en sık RIA yöntemi ile kontrol edilir. Gün bo­yu episodik değişmeler gösterir. Çünkü plazma kortizol düzeyine, hastanın tedavi amacıyla ya da diyetle aldığı tuz ve potasyum mik­tarı, anksiyete ve stres etki edebilir.

Bu nedenle sadece kortizol düzeyinin saptanması, tanıda çok önemli bir yer tutmaz. Diürnal ritmin saptanması, yani gün boyu belli aralıklarla genel olarak 08.00; 17.00; 24.00 saatlerindeki se­rum kortizol düzeyine bakılması uygun olur. Normal değerleri; Saat 08.00’de 5-24 mg/dl.
Saat 16.00-17.00’de 3-12 mg/dl.
Saat 22.00-24.00’de 3 mg/dl altındadır. Test yapılacak hastaların; . Gece rahat ve sakin uyumaları . Psikolojik olarak rahat olmaları gerekir. . Anksiyete ve stres durumları varsa hekime bildirilmelidir. Test için hastadan sabah saat 08.00’de ve günün diğer yukarıda belirtilen saatlerinde periferik venöz kan örneği alınarak laboratuva-ra gönderilmelidir.

İdrarla atılan serbest kortizolun değerlendirilmesi

Adrenal kortikal fonksiyonlarının belirlenmesinde, özellikle hiperkor-tisolizmin tanısında önemli bir testtif. Böbreğe gelen, bağlı ve ser­best kortizol içeren kandan glomerüler filtrata sadece kortizol geçe­bilir, idrardaki serbest kortizol düzeyini yaş, şişmanlık vb. faktörler etkilemez. Hastanın 24 saatlik idrarı toplanır. Laboratuvara gönderi­lir. Normal değeri 6-20 mg/24 saattir. Kortizol düzeyinin artmış ol­ması, genelde Cushing Sendromu ile birlikte olur.

Üriner 17. Hidroksikortikosteroid (17-OCHS) Bakılması

Kolay yapılan bir testtir. Hastanın 24 saatlik idrarının toplanarak la­boratuvara gönderilmesi gerekir.
Normal değeri 24 saatlik idrarda yetişkin kadınlarda 7-2Ö mg, yetiş­kin erkekte 4.5-14 mgr.’dir.
Cushing Sendromunda değer artar, hipopitüarizm ve addison has­talığında değer azalır.

Üriner (idrarda) 17-Ketosteroidlerin (17-KS) Bakılması

17-KS testesteron ya da östrojenin yıkım ürünüdür. Kadınlarda 17-KS böbrek üstü korteks hormonlarından kaynaklandığı, erkeklerde ise 17-KS %50-70’inin testis steroidlerinin ürünü olduğu kabul edil­mektedir. Normal değerleri yaşa ve cinse göre değişiklik gösterir. Erişkin bir kadında 24 saatte 5.0-17.0 mg. erkekte ise 8.0-12.0 mgr.dır.

Testin yapılması için 24 saatlik idrar örneği toplanır ve laboratuvara
gönderilir.

Plazma Adtenocorticotropic Hormone (ACTH) Düzeyi

Hastanın aç olması gerekir. Sabah 8.00’de periferik venöz kan ör­neği alınır ve laboratuvara gönderilir. Radyoimmünessey yöntemiy­le değerlendirilir. Normal değeri 25-100 pg/ml.’dir. Tanıda önemli bir yer tutar. Değer yüksekse hipofiz tümörü ve ekto-pik ACTH sendromu, adrenal hiperplazi, normalin altında ise adre­nal karsinom ya da adenom düşündürür.

Stimülasyon Testleri

Genellikle hormonal yetersizlik durumlarının belirlenmesi için yapı­lır. Hipotalamik, hipofizeradrenal eksenin yedek kapasitesi ve bu­nunla birlikte stres yaratan uyaranlara yeterli yanıt verebilme yete­neğinin araştırılmasıdır. Bu testler aşağıda özetlenmiştir.

Corticotropin Releasing Hormon (CRH) Stimülasyon Testi

Bu test yapılmadan önce hasta tartılmalı ve vücut ağırlığı bilinme­lidir.
İşlem sırasında hasta yatar pozisyonda olmalıdır. Hastanın ACTH ve plazma kortizol değerlerini belirlemek için peri­ferik venöz kan örneği alınır. 1 mg/kg hesabı ile CRH hastaya IV yolla verilir. Vital bulgular kontrol edilmelidir. Hipotansiyon ve ateş basması meydana gelebilir.

Uygulamadan sonra 15, 30, 45, 60, 90 ve 120. dakikalarda kan örnekleri alınır ve eldeki tüm kanlar laboratuvara gönderilir. Hasta rahatlatılır.
Normalde ACTH ve buna uygun kortizol salgılanması, 30-60 dakika içinde artar ve birkaç saat yüksek düzeyde devam etmelidir.