Ksilem ve floem arasındaki farklar nelerdir?

Floem ve Ksilem ( Phloem & Xylem )

Ksilem kelimesi Yunanca xúlon, yani “odun, kereste“, kelimesinden türemiştir. Biyolojik bir terim olan Ksilem, bitkilerde su mineraller gibi inorganik maddelerin taşınmasını sağlayan boru şeklindeki yapılara verilen addır. Ksilem cansız hücrelerden meydana gelir. Bölünür doku hücreleri üst üste gelerek zamanla çekirdek ve sitoplazmalarını kaybeder. Hücreler arasındaki enine zarlar eriyerek kaybolur. Böylece, ince bir boru şeklindeki odun boruları oluşur. Ksilem demetler halinde bulunur. Ksilemde taşınma, aşağıdan yukarıya doğru tek yönlüdür.

Ksilemin Yapısı (Odun boruları)

Ksilem su iletimi yapmak üzere uzun ve içi boş hücreleri kapsar. Dört farklı hücre tipinden meydana gelen birleşik dokudur. Ksilemde bulunan hücreler: trake, trakeid, ksilem parankiması, ksilem sklerankiması.

Trake: Uzunluğuna çeperlerinde lignin bulunan ve enine çeperleri kaybolmuş ölü hücrelerin üst üste gelmesinden oluşan silindir veya tüpler şeklindedir. Topraktan alınan suyu organlara ulaşmasını sağlar.

Trakeid: Trakeler gibi su iletimi sağlamakla görevlidir. Çapları genellikle daha dar olan Trakeid, enine çeperler barındırır. Hücre uçları sivri prizma veya silindir şeklinde bağımsız ölü hücrelerdir. Yan çeperleri trakelerdeki gibi odunlaşmıştır. Geçitleri trakelere oranla büyük ve kenarlıdır. Trakeidlerin bir kısmı destek dokusu  görevi de görür. Gymnosperm’lerde (Açıktohumlular) yalnız trakeidler mevcuttur.

Ksilem parankiması: Canlı hücrelerde bulunan Ksilem parankimasının çeperleri selüloz ve lignindir. Görevleri, iletim dokusu içinde besin maddesi depo etmek ve kısa mesafelere iletmektir.

Ksilem sklerankiması: Çeperleri tamamen odunlaşmış uzun hücrelerdir. İletim dokusunda destek işini görürler.

Floem, soymuk borusu

Soymuk borular olarak da adlandırılan Floem botanik bir terimdir. Fotosentez sonucu üretilen organik maddeleri yeni sürgün oluşumunda kullanmak üzere veya depo organlarında biriktirmek üzere ileten borucuklar. Canlı hücreler tek sıra halinde üst üste dizilmiş şekildedir. Floem oluşurken hücrelerin ara çeperleri tamamen erimediğinden, bazı kısımlarında delikler oluşur. Floemde fotosentez ürünleri bitkinin diğer organlarına taşınır. Bazı bitkilerin köklerinde sentezlenen amino asitler de yaprak ve diğer organlara taşınır. Floemde çift yönlü madde taşınır. Hücreler canlı olduğundan, taşıma hızı ksilemdeki taşınmadan daha yavaştır.

Floemin Yapısı

Kalburlu borular: Çapları dar, çeperleri genellikle selülozlardan yapılmış, enine çeperleri ince delikli kalbur şeklini almış canlı hücrelerdir. Bazen yan çeperlerindeki kalburlu levhalar olan uzun yapıdadır. Protoplazmalarında bazen lökoplast ve nişasta bulunur.İletim kalburlu borularca yapılır.

Arkadaş hücreleri: Her kalburlu borunun yanında ana hücrelerden ayrılan, enine kesitte borunun yanında yuvarlak ve köşeli olarak görünen ve kalburlu boruya oranla daha dar, plazması daha zengin ve nükleusu daha büyük olan hücrelerdir. Sonbaharda, kalburlu boruların delikleri üzerine Kalloz maddesi birikir. Böylece görevleri sona erer. Ertesi yıl, genellikle bu borular faaliyette bulunmaz. Civardaki dokular tarafından ezilerek yenileri oluşur. Yeniden faaliyete geçmesi ise Kalloz maddesinin erimesiyle olur. İletim borularının düzgün olmasını sağlayan kanbiyum tabakasıdır. iletim demetleri düzgün ve kapalıysa kapalı demet olarak adlandırılır.

Floem parankiması: Uzun ince selüloz çeperleri canlı hücrelerdir. Besin maddesi depo ederler. Nişastaca zengindirler.

Floem sklerankiması: Tipik sklerankima lifleri olup floem’e destek işini görürler. Odunlaşmış uzun hücrelerdir.